Świat francuskich win potrafi oczarować swoją złożonością i bogactwem tradycji. Jednym z kluczowych terminów, z którym prędzej czy później spotka się każdy miłośnik wina, jest słowo cru. Choć dosłownie oznacza “wzrost” lub “zbiór”, w kontekście winiarskim kryje w sobie znacznie więcej znaczeń, odnosząc się do jakości, prestiżu i wyjątkowego pochodzenia wina. Zrozumienie, co tak naprawdę oznacza “cru” w różnych regionach Francji, jest niezwykle pomocne w nawigowaniu po fascynującym świecie francuskich etykiet.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu pojęciu, odkrywając jego różne oblicza w Burgundii i Bordeaux, dwóch ikonicznych regionach winiarskich Francji. Zobaczymy, jak “cru” wpływa na klasyfikację win i co to oznacza dla nas, konsumentów.
Burgundia: Mozaika “climat” i prestiżowe “cru”
Burgundia, słynąca z produkcji jednoszczepowych win z pinot noir i chardonnay, przywiązuje ogromną wagę do terroir, czyli unikalnego połączenia gleby, klimatu, topografii i tradycji winiarskich danego miejsca. To właśnie tutaj termin “cru” nabiera szczególnego znaczenia w odniesieniu do konkretnych działek winnic, zwanych climat.
W hierarchii burgundzkich win najwyżej stoją Grand Cru. Te wyjątkowe “climats” charakteryzują się idealnymi warunkami do uprawy winorośli, dając wina o niezwykłej złożoności, intensywności i potencjale starzenia. Stanowią zaledwie około 1% całej produkcji regionu, a ich nazwy, takie jak Romanée-Conti, Montrachet czy Chambertin, rozpalają wyobraźnię kolekcjonerów i koneserów na całym świecie. Wina z apelacji Grand Cru na etykiecie dumnie noszą nazwę “Grand Cru” poniżej nazwy apelacji wioski (np. Gevrey-Chambertin Grand Cru).
Poziom niżej w burgundzkiej klasyfikacji znajdują się Premier Cru. Te “climats” również są uważane za wybitne, choć mogą wykazywać nieco większą różnorodność w zależności od konkretnej lokalizacji w obrębie danej wioski. Wina Premier Cru cechuje wysoka jakość i elegancja, a na etykiecie obok nazwy wioski pojawia się “1er Cru” lub “Premier Cru” oraz nazwa konkretnej winnicy (np. Chambolle-Musigny 1er Cru “Les Amoureuses”).
Warto pamiętać, że w Burgundii “cru” odnosi się do konkretnej działki winnicy (“climat”), a nie do producenta. Nawet niewielka winnica Grand Cru może mieć wielu właścicieli, a każde z nich produkuje swoje wino z tej samej, wyjątkowej parceli.
Bordeaux: Historyczne klasyfikacje “châteaux” i system “cru classé”
W przeciwieństwie do Burgundii, gdzie “cru” odnosi się do winnicy, w Bordeaux termin ten jest silnie związany z konkretnymi posiadłościami winiarskimi, zwanymi châteaux. Słynna klasyfikacja z 1855 roku, stworzona na potrzeby Wystawy Światowej w Paryżu, uszeregowała najważniejsze wina z regionu Médoc (lewego brzegu Żyrondy) oraz Sauternes i Barsac (wina słodkie) według ich ówczesnej reputacji i ceny.
W ramach tej klasyfikacji powstał system Grand Cru Classé, który do dziś stanowi prestiżowe wyróżnienie dla sklasyfikowanych posiadłości. W Médoc wina podzielono na pięć poziomów (Premiers Crus, Deuxièmes Crus, Troisièmes Crus, Quatrièmes Crus i Cinquièmes Crus), a wśród Premiers Crus Classés znalazły się takie ikony jak Château Lafite Rothschild, Château Latour, Château Margaux, Château Haut-Brion i Château Mouton Rothschild (dołączony w 1973 roku).
W regionie Saint-Émilion, na prawym brzegu Żyrondy, również istnieje system klasyfikacji, który jest jednak poddawany regularnym aktualizacjom. Najwyższym poziomem jest Premier Grand Cru Classé A, do którego zaliczają się takie sławy jak Château Ausone, Château Cheval Blanc, Château Angélus i Château Pavie. Poniżej znajduje się Premier Grand Cru Classé B oraz Grand Cru Classé.
Warto zaznaczyć, że w Bordeaux “cru” w systemie klasyfikacji odnosi się do całego majątku (château), a nie tylko do konkretnej działki winnicy. Klasyfikacja jest historyczna i oparta na reputacji producenta.
“Cru” we Francji: Szersze spojrzenie
Poza Burgundią i Bordeaux, termin “cru” może pojawiać się również w innych regionach Francji, choć nie zawsze w tak formalnych systemach klasyfikacji. Generalnie wskazuje na wino pochodzące z wyższej kategorii lub z wyjątkowej lokalizacji, która historycznie cieszy się uznaniem ze względu na jakość produkowanych tam win. Możemy spotkać się z określeniami takimi jak “Cru Bourgeois” w Médoc (klasyfikacja niższa niż Grand Cru Classé, ale nadal oznaczająca wina wysokiej jakości) czy “Cru Artisan”.
W Szampanii natomiast, system échelle des crus historycznie klasyfikował poszczególne wioski (cru) według jakości ich winogron. Choć system ten nie jest już tak powszechnie stosowany, wciąż można spotkać się z określeniami Grand Cru i Premier Cru w odniesieniu do konkretnych wiosek, z których pochodzą najlepsze szampany.
Jak “cru” wpływa na wybór wina?
Zrozumienie pojęcia “cru” może znacząco ułatwić poruszanie się po świecie francuskich win. Wiedząc, że Grand Cru w Burgundii oznacza wino z jednej z najlepszych winnic, a Premier Cru Classé w Bordeaux to wino z historycznie uznanej posiadłości, możemy mieć pewność co do wysokiej jakości i potencjału danego wina.
Jednak warto pamiętać, że “cru” to nie jedyny wyznacznik jakości. Umiejętności winiarza, rocznik i indywidualny gust również odgrywają kluczową rolę. Niemniej jednak, termin “cru” jest cenną wskazówką, która pomaga zorientować się w hierarchii i prestiżu francuskich win, prowadząc nas do odkrywania prawdziwych perełek.
Mamy nadzieję, że ten artykuł przybliżył Ci złożone, ale fascynujące pojęcie “cru” w świecie francuskich win. Czy masz jakieś własne doświadczenia z winami oznaczonymi jako “cru”? Zachęcamy do dzielenia się swoimi opiniami i pytaniami w komentarzach!
