Francja słynie nie tylko z ikonicznej klasyfikacji bordoskich win z 1855 roku. Choć ten system do dziś rozpala wyobraźnię kolekcjonerów i miłośników wina, to jednak inne regiony Francji również wypracowały swoje własne, unikalne sposoby kategoryzowania win. Te systemy, często głęboko zakorzenione w lokalnym terroir i tradycji, pozwalają lepiej zrozumieć różnorodność i niuanse francuskiego winiarstwa. Zapraszam Cię w podróż po mniej znanych, ale równie fascynujących klasyfikacjach winiarskich Francji.
Burgundia: Tam, gdzie liczy się każda parcelka
W przeciwieństwie do Bordeaux, gdzie klasyfikacja skupia się na producentach (château), Burgundia przyjęła system oparty na jakości poszczególnych działek winnic, czyli climat. To unikalne podejście podkreśla nierozerwalny związek między winem a miejscem jego pochodzenia.
Burgundzkie wina dzielą się na cztery główne kategorie:
- Grand Cru: Najwyższa półka burgundzkich win, pochodząca z ściśle określonych, wyjątkowych parceli. Stanowią zaledwie około 1% całej produkcji regionu. Nazwy tych winnic, takie jak Romanée-Conti czy Montrachet, są legendarne i gwarantują niezwykłą złożoność i potencjał starzenia.
- Premier Cru: Wina z bardzo dobrych, starannie wyselekcjonowanych działek, stanowiące około 10% produkcji. Na etykietach często pojawia się nazwa wioski oraz nazwa konkretnej climat z dopiskiem “1er Cru” lub “Premier Cru”.
- Village: Wina pochodzące z określonej wioski (np. Gevrey-Chambertin, Pommard). Reprezentują typowy charakter danej apelacji i stanowią znaczną część produkcji.
- Regionalne: Najbardziej podstawowa kategoria, obejmująca wina z całego regionu Burgundii lub jego większej części (np. Bourgogne Rouge, Bourgogne Blanc). Są to wina bardziej uniwersalne i przystępne.
Ten burgundzki system klasyfikacji, oparty na wielowiekowej obserwacji i doświadczeniu, doskonale oddaje bogactwo i subtelności tamtejszych terroir.
Szampania: Skala jakości Échelle des Crus
Region Szampanii, słynący z musujących win, również posiada swój własny system klasyfikacji, znany jako Échelle des Crus (skala jakości winnic). System ten, choć obecnie nie jest już tak rygorystycznie stosowany jak kiedyś, historycznie odgrywał kluczową rolę w ustalaniu cen winogron.
Échelle des Crus klasyfikował wsie (cru) w całej Szampanii, przyznając im procentową ocenę w skali od 80 do 100%.
- Grand Cru (100%): Tylko 17 z ponad 300 wsi w Szampanii mogło poszczycić się tym najwyższym statusem. Winogrona z tych prestiżowych lokalizacji osiągały najwyższe ceny.
- Premier Cru (90-99%): Około 44 wsie zaliczano do tej kategorii, oferując winogrona o znakomitej jakości, choć nieco niższej cenie niż Grand Cru.
- Pozostałe wsie (80-89%): Reprezentowały one bazową jakość winogron regionu.
Choć system ten formalnie stracił na znaczeniu w 2010 roku, nazwy Grand Cru i Premier Cru wciąż są ważnym wskaźnikiem jakości i prestiżu szampańskich win.
Alzacja: Szlachetność odmian i Grand Cru
Alzacja, malowniczy region położony wzdłuż Renu, słynie z wyrazistych, aromatycznych win białych, głównie odmian riesling, gewürztraminer, pinot gris i muscat. W Alzacji również istnieje system klasyfikacji oparty na terroir, a jego najważniejszym elementem są wina z winnic Grand Cru.
Obecnie 51 wyselekcjonowanych winnic w Alzacji posiada status Grand Cru. Wina z tych parceli muszą spełniać surowe kryteria dotyczące odmian (tylko cztery szlachetne odmiany są dozwolone), wydajności i minimalnej zawartości alkoholu. Na etykietach win Grand Cru Alzacji zawsze znajdziemy nazwę winnicy, co podkreśla unikalny charakter danego terroir.
Warto pamiętać, że Alzacja posiada również inne oznaczenia jakości, takie jak Vendanges Tardives (późny zbiór) i Sélection de Grains Nobles (wybór szlachetnych winogron), które wskazują na wina słodkie o wyjątkowej koncentracji i złożoności.
Langwedocja-Roussillon: W poszukiwaniu nowych Crus
Ogromny i różnorodny region Langwedocja-Roussillon, rozciągający się wzdłuż południowego wybrzeża Francji, przez długi czas kojarzony był głównie z winami stołowymi. Jednak w ostatnich dekadach region ten przechodzi dynamiczną transformację, a jednym z jej przejawów jest wyłonienie się systemu Crus du Languedoc.
Celem tego systemu jest wyróżnienie najwyższej jakości apelacji w regionie, które produkują wina o unikalnym charakterze i potencjale. Do najważniejszych crus Langwedocji należą m.in. Corbières-Boutenac, Minervois-La Livinière, czy Saint-Chinian Roquebrun. Wina z tych apelacji często charakteryzują się większą koncentracją, złożonością i potencjałem starzenia, a ich nazwy coraz częściej pojawiają się na etykietach jako gwarancja wyższej jakości.
Bordeaux: Poza rokiem 1855 – Cru Bourgeois i „Wina Garażowe”
Choć klasyfikacja z 1855 roku pozostaje ikoną Bordeaux, warto pamiętać, że istnieje również Cru Bourgeois – system klasyfikujący wina z regionu Médoc, które nie znalazły się w historycznym zestawieniu. Klasyfikacja Cru Bourgeois jest regularnie aktualizowana i stanowi ważne odniesienie dla wielu producentów i konsumentów.
Z kolei „wina garażowe” (garage wines) to nowsze, nieformalne zjawisko w Bordeaux. Odnosi się do ekskluzywnych, często bardzo drogich win produkowanych w niewielkich ilościach przez małych producentów, którzy stawiają na ekstremalną selekcję i innowacyjne techniki winiarskie. Choć nie jest to formalna klasyfikacja, „wina garażowe” zyskały znaczną renomę wśród koneserów.
Ciągła ewolucja systemu AOC/AOP
Francuski system Kontrolowanych Nazw Pochodzenia (AOC), obecnie funkcjonujący jako Chroniona Nazwa Pochodzenia (AOP), jest żywym organizmem, który stale ewoluuje. Świadczy o tym chociażby tworzenie nowych apelacji, takich jak niedawno ustanowiony Crémant de Savoie. Jednak fundament tego systemu – silny związek między winem a jego miejscem pochodzenia oraz tradycyjnymi metodami produkcji – pozostaje niezmienny.
Poznanie tych różnorodnych systemów klasyfikacji pozwala głębiej docenić bogactwo i złożoność francuskiego winiarstwa. Każdy region, kierując się swoją historią, terroir i filozofią produkcji, wypracował unikalne podejście do kategoryzowania swoich win. Odkrywanie tych niuansów to fascynująca podróż, która z pewnością wzbogaci Twoje doświadczenia z francuskimi winami.
Czy któreś z tych mniej znanych klasyfikacji szczególnie Cię zainteresowały? A może masz jakieś pytania dotyczące konkretnych regionów? Chętnie podzielę się dalszą wiedzą!
